Adli Kontrol Tedbiri Nedir?

Adli kontrol tedbiri, soruşturma ve yargılama sonucunda maddi gerçeğe erişilmesi adına, şüpheli veya sanığın birtakım yükümlülüklere tabi tutulmasını içeren ve tutuklamaya göre çok daha hafif bir özellik ihtiva eden bir koruma tedbiridir.
Adli kontrol tedbirinin uygulanabilmesi için şüpheli veya sanık hakkında tutuklama nedenlerinin var olması bir zorunluluk değildir. Keza kanunda öngörülen tutuklama yasağı hallerinde dahi adli kontrol tedbirine başvurulabilir. Ancak tutuklama nedenlerinin var olduğu bir durumda, şüpheli veya sanık hakkında tutuklama yerine adli kontrol hükümlerinin uygulanabilmesi pek tabi mümkündür.
Adli Kontrol Tedbirleri Kapsamındaki Yükümlülükler Nelerdir?
Adli kontrol tedbiri olarak hükmolunabilecek görev yahut yükümlülükler sınırlı olarak sayılmıştır. Yani burada belirtilenlerden farklı bir yükümlülüğün şüpheli veya sanık hakkında adli kontrol tedbiri adı altında uygulanabilmesi mümkün değildir. Adli kontrol tedbiri olarak şüpheli veya sanık hakkında;
- a) Yurt dışına çıkamamak.
b) Hâkim tarafından belirlenen yerlere, belirtilen süreler içinde düzenli olarak başvurmak.
c) Hâkimin belirttiği merci veya kişilerin çağrılarına ve gerektiğinde meslekî uğraşlarına ilişkin veya eğitime devam konularındaki kontrol tedbirlerine uymak.
d) Her türlü taşıtları veya bunlardan bazılarını kullanamamak ve gerektiğinde kaleme, makbuz karşılığında sürücü belgesini teslim etmek.
e) Özellikle uyuşturucu, uyarıcı veya uçucu maddeler ile alkol bağımlılığından arınmak amacıyla, hastaneye yatmak dahil, tedavi veya muayene tedbirlerine tâbi olmak ve bunları kabul etmek.
f) Şüphelinin parasal durumu göz önünde bulundurularak, miktarı ve bir defada veya birden çok taksitlerle ödeme süreleri, Cumhuriyet savcısının isteği üzerine hâkimce belirlenecek bir güvence miktarını yatırmak.
g) Silah bulunduramamak veya taşıyamamak, gerektiğinde sahip olunan silahları makbuz karşılığında adlî emanete teslim etmek.
h) Cumhuriyet savcısının istemi üzerine hâkim tarafından miktarı ve ödeme süresi belirlenecek parayı suç mağdurunun haklarını güvence altına almak üzere aynî veya kişisel güvenceye bağlamak.
i) Aile yükümlülüklerini yerine getireceğine ve adlî kararlar gereğince ödemeye mahkûm edildiği nafakayı düzenli olarak ödeyeceğine dair güvence vermek.
j) Konutunu terk etmemek.
k) Belirli bir yerleşim bölgesini terk etmemek.
l) Belirlenen yer veya bölgelere gitmemek
yükümlülükleri öngörülebilecektir.
Adli kontrol tedbiri olarak şüpheli veya sanık hakkında bunların bir tanesine hükmolunabileceği gibi birden fazlasına da aynı anda hükmolunabilir.
Adli Kontrol Kararını Kim Verir?
Adli kontrol kararı da tutuklamada olduğu gibi ancak hakim veya mahkeme kararıyla verilebilir. Soruşturma aşamasında Cumhuriyet savcısının istemi ile sulh ceza hakimi, kovuşturma aşamasında ise Cumhuriyet savcısının talebi ile yahut re’sen şüpheli veya sanık hakkında adli kontrol tedbirinin uygulanmasına hükmedilebilir.
Adli Kontrol Kararına İtiraz
Adli kontrole ilişkin kararlar da itiraza tabidir. Buna göre şüpheli veya sanık, adli kontrol kararını veren merciiye dilekçe ile yahut tutanağa geçirilmek koşulu ile zabıt katibine sözlü beyanda bulunmak suretiyle adli kontrol kararına itiraz edebilir.
Adli Kontrol Kararının Değiştirilmesi veya Kaldırılması
Verilmiş olan bir adli kontrol tedbiri kararındaki yükümlülüklerden bir veya birkaçının kaldırılması, değiştirilmesi, geçici olarak şüpheli veya sanığın bunlara uymaktan muaf tutulması veya adli kontrol tedbirinin bütünüyle kaldırılmasına ilişkin karar ise Cumhuriyet savcısının istemi ile sulh ceza hakimi tarafından verilir. Yine şüpheli veya sanığın bu tür bir istemde bulunması halinde, Cumhuriyet savcısının da görüşü alınarak, sulh ceza hakimince bu istem ile ilgili olarak beş gün içerisinde bir karar verilebilir.
Adli Kontrol Tedbirindeki Yükümlülüklerin İhlali
Adli kontrol kararı ile hükmolunan yükümlülüklerden bir veya birden fazlasının ihlal edilmiş olduğu hallerde, şüpheli veya sanık üzerine atılı suç ve buna öngörülen ceza miktarı ne olursa olsun, hakim veya mahkemece derhal şüpheli veya sanığın tutuklanmasına karar verilebilecektir. Kanunda öngörülen tutukluluk sürelerinin sona ermesi sebebiyle serbest kalan şüpheli yahut sanığın da adli kontrol yükümlülüklerini ihlal etmiş olması halinde derhal tutuklanmasına karar verilebilir.
Adli kontrol yükümlülüklerinin ihlali ile şüpheli veya sanığın tutuklanmış olması halinde tutukluluk süresi ağır ceza mahkemesinin görev alanına giren işlerde 9 aydan, diğer işlerde ise 2 aydan fazla olamaz.
Adli Kontrol Tedbirinin Cezadan Mahsubu
Adli kontrol tedbiri altında geçirilen günlerin, yargılama sonucunda verilecek cezadan indirilmesi mümkün değildir.
Ancak istisnai olarak, yukarıda sayılı yükümlülüklerden olan, özellikle uyuşturucu, uyarıcı veya uçucu maddeler ile alkol bağımlılığından arınmak amacıyla, hastaneye yatmak dahil, tedavi veya muayene tedbirlerine tâbi olmak ve bunları kabul etmek, tedbiri kapsamında şüpheli veya sanığın hürriyetinin bağlı tutulduğu süreler sonuç cezadan indirilecektir.
Keza adli kontrol tedbirinin ihlal edilmesi sebebiyle şüpheli veya sanığın tutuklanmış olduğu hallerde, tutuklulukta geçirilecek bu süreler de pek tabi sonuç cezadan mahsup edilecektir.
Adli kontrol tedbirlerinin yerine getirilmesi, uygulamada adli kontrol tedbirleri ile ilgili yaşanan çeşitli problemler ve konu ile ilgili diğer her türlü detaylı aydınlatılma için bir ceza avukatının yardımından faydalanılmasını tavsiye etmekteyiz.